|
Elvis Costello is een meester in schijnbewegingen. Een vakman in het oproepen van een beeld van hemzelf dat waarheidsgetrouw is zolang hij het niet' zelf tegenspreekt. We zijn net in gesprek geraakt over het verschil in mentaliteit dat hij nu vertoont in tegenstelling tot de jaren. 1978-'80, toen hij het enfant terrible was waarover de media de staf braken. "Je bedoelt dat mijn werk rustiger overkomt? Dat klopt. Het heeft te maken met een andere geestesgesteldheid. Ik drink niet zoveel meer, gebruik geen drugs meer. Mijn zenuwen zijn minder belast. Dat maakt een hoop verschil. Het betekent dat je je werk anders uitvoert dan voorheen. Ik heb meer geduld om me over details druk te maken."
Dan wordt er op de deur geklopt van het hotelvertrek waar we zitten te praten. Costello veert prompt overeind, blij met de afleiding. Het kamermeisje. Een Ierse boyendien. Dat schept als vanzelf een band met de artiest die als Declan McManus ter wereld kwam. Of er nog kaarten zijn voor het concert van vanavond in Utrecht?
Elvis — de vriendelijkheid zelve — noteert de namen van de twee kamermeisjes. Dan keert hij zich weer tot mij.
„Wat me is overkomen? Ik raakte ontevreden over, het leven zelf, denk ik. Dan ga je dingen doen die je eigenlijk niet zo'n grote plaats in je leven gunt. Ik denk nu niet noodzakelijkerwijze preuts over het gebruik van geestverruimende middelen, maar ik zie ze niet meer als een noodzakelijkheid. Ik heb mijn leven anders ingericht en mijn werk is anders geworden."
„Growing up in public? Een bewijs van een groei naar volwassenheid terwijl iedereen toekijkt? Ik denk het wel, ja. Zoiets gebeurt. Je moet niet vergeten dat ik 22 was toen ik in deze bizniz begon; ik ben nu pas 29."
Op de laatste elpee 'Punch the clock' zijn een aantal persoonlijk getinte teksten te beluisteren. Zijn die teksten een waarheidsgetrouweterugblik?
Elvis: „Zonder dat ik nu wil afdalen naar een psycho-analyse van mezelf staan er een aantal regels op die illustratief zijn voor het proces dat ik heb doorgemaakt. Niet veel; een of twee songs. Big Mouth is zeer persoonlijk,
maar dat is geen weerspiegeling van een verandering in mijn persoonlijkheid. Dat gaat over een affaire tussen twee mensen, waarbij er een de mond wordt gesnoerd. Ik hou er dan ook niet van om mijn gedachten te laten gaan over het creëren van een mythe. Goon Squad is het enige lied dat ik ooit schreef over de gevolgen die een carrière heeft, maar dat is op brede schaal verkeerd geinterpreteerd, of op zijn minst verkeerd gevallen."
Goon betekent idioot. Met squad wordt de ploeg journalisten aangeduid die Cos te Ho vroeger weigerde met rust te laten. Hoe kun je zon proces, waarbij je zelf tot een mythe wordt; vermijden? Elvis: „Door er op geen enkele wijze aan mee te willen doen. The Clash en Patti Smith hebben zelf boeken uitgegeven. Als je wilt, dan kun je met elk woord of elk gebaar zo'n proces voeden. Het opbouwen van een mythologie, een levende legende is verleidelijk. Veel artiesten zijn er op geabonneerd. Maar het eindigt ermee dat je verzeild raakt in een alles vernietigende omhelzing. Het maakt je volledig bewegingloos. Het werkt verstarrend. De media creëren een persoon, een beeld van jou dat volstrekt niet accuraat is. Ik denk dat ik er vroeger wel toe bijgedragen heb. Maar toen ik me eenmaal realiseerde hoe beperkt dat beeld is, heb ik me er tegen afgezet."
Titels, zijn die belangrijk?
"Titels, tja. Ik vond de titel van het album van Scritti Politti aardig: Songs to remember (liedjes om te onthouden). Dat had de air van arrogantie en dat bewonder? ik. Gewoonlijk vind ik zoiets afschuwelijk. Maar als die arrogantie terecht is, vind ik het juist. Net zoals de naam van The Band. Dat is nogal wat: dè groep. En het dan waar kunnen maken! Daar wordt ik bijna jaloers op. Oorspronkelijk zou mijn vorige album Imperial Bedroom Music to Stop Clocks moeten heten. Dat idee heeft dus nu pas Punch the Clock opgeleverd. Music to Stop Clocks is te pretentieus. Dat klinkt alsof je muziek maakt die tijdloos is. Dat wil ik niet hebben gezegd. Het idee is eigenlijk: muziek die zich terzijde van de tijd opstelt. Dat is maar een subtiel verschil."
De tijd vlot. Ik stip het gevoel van muzikaliteit aan dat zo duidelijk uit het werk van Costello en zijn band The Attractions spreekt. Het is toch opmerkelijk dat een songschrijver die zijn opkomst maakte ten tijde van het hoogtepunt van de punkbeweging nu zo duidelijk wordt gezien als een vakman met een bijna klassiek stempel: Costello: „Het zou oneerlijk zijn te ontkennen dat we kunnen spelen. Niemand van ons is behept met een groot ego wat betreft de technische virtuositeit, althans niet zo groot dat het onwaarachtig over zou komen als we een simpele opname maken. Je hoeft niets te showen. Maar aan de andere kant hoefje je ook niet te beperken."
„Op de laatste twee elpees is de rol van Steve Nieve's piano zeer groot. We werken met blazers en achtergrondzangeressen. Dat past in de traditie. We hebben wel met machines gewerkt: synthesizers, percussie op elektronische basis. Maar je moet die machines ten dienste laten staan aan jou. Ik heb nooit zo gehouden van een synthetisch geluid. Het klinkt vlak, mist emotie, hoe knap ze ook geconstrueerd worden. Ze missen de tonale omvang van wat ik natuurlijk instrumenten noem. Waarom dat belangrijke is? Er zit geen emotie in, geen menselijkheid. Je kunt de menselijke expressie in een piano horen. Dat telt voor mij bovenal."
| 
