Brussels Morgen, December 8, 2015

From The Elvis Costello Wiki
Revision as of 02:50, 11 September 2019 by Zmuda (talk | contribs) (fix index links)
(diff) ← Older revision | Latest revision (diff) | Newer revision → (diff)
Jump to navigationJump to search
... Bibliography ...
727677787980818283
848586878889909192
939495969798990001
020304050607080910
111213141516171819
202122232425 26 27 28


Brussels Morgen

Belgium publications

Newspapers

Magazines

Online publications


European publications

-
Autobiographie

Elvis Costello toont zijn andere gezicht


translate
Ivo Victoria

Elvis Costello blikt terug op zijn leven als muzikant in een fabelachtig goed geschreven boek, dat leest als een boetedoening en een eerbetoon tegelijk. Vreemd hoe een van de grootste songschrijvers van zijn generatie zo hard voor zichzelf kan zijn.

In 1977, na een in ruzie geëindigde onenightstand met een Mexicaanse taxichauffeuse, schreef de jonge Elvis Costello (nu 61) een van zijn grootste hits, 'Accidents Will Happen'. Het kostte hem een half uur in een schrale motelkamer ergens in de buurt van Tucson, Arizona, bij het ochtendgloren. "Accidents" is een nummer over een vreemdgaande minnaar, die moeite heeft de waarheid te vertellen en de gevolgen te aanvaarden. Ik veranderde elke 'I' in 'we', als om de schuld bij ons allebei te leggen, ook al was het helemaal die van mij, en toen veranderde ik 'I' in 'he' om mijn sporen nog verder uit te wissen.'

Dat schuldgevoel en het veranderende perspectief op zijn eigen leven hebben Elvis Costello gevormd, zo blijkt uit zijn fabelachtig goed geschreven autobiografie Trouweloze muziek & verdwijnende inkt, waarin hij een heel ander gezicht toont als in het merendeel van zijn publieke leven.

Het gekke is: ik ben al meer dan dertig jaar fan, maar ik heb Costello nooit sympathiek gevonden. Ik was te zeer geïntimideerd door zijn taalvirtuositeit, en tijdens concerten ging er zelfs op zijn charmantste momenten een bepaalde superioriteit van hem uit die dezelfde soort afstand creëerde als die tussen een zelfgenoegzame professor en een onzekere student. Costello zelf wijt een en ander aan het spleetje tussen zijn voortanden: 'Het lijkt erop dat wat Jane Birkin zo aantrekkelijk maakt, bij mij het effect teweegbrengt dat de helft van wat ik zeg klinkt als provocatie of belediging.'

Al vroeg in het boek wordt duidelijk dat hij met schaamte terugkijkt op zijn jonge jaren, waarin hij 'werd opgezogen door de stofzuiger van het amusement'. Genadeloos fileert hij zijn eigen gedrag, gedreven door drank, drugs en promiscuïteit. Wanneer ik zijn gewraakte optreden in Saturday Night Live uit 1977 bekijk op YouTube (Costello onderbrak de afgesproken song na dertig seconden om vervolgens het onbekende 'Radio Radio' af te raggen), zie ik niet langer een eigenzinnige rebel maar een jongen opgefokt door zijn eigen onzekerheid die angstig in het rond kijkt om te zien of de camera's nog draaien.

Wat dat betreft is het boek een boetedoening, en tegelijk vereffent hij een schuld met al wie hem in de loop der jaren heeft beïnvloed of op weg hielp. De centrale figuur is in beide gevallen zijn vader, van wie Costello zowel zijn swingend-destructieve levensstijl als zijn liefde voor muziek erfde. Het hoofdstuk waarin hij samen met zijn dementerende vader muziek luistert is hartverscheurend, net als de passage over diens overlijden. Met opvallend veel detail en liefde schrijft Costello over zijn familie, die vaak opduikt in zijn werk: 'Veronica' gaat over zijn grootmoeder, 'Suit of Lights' over een pijnlijk optreden van zijn vader, en 'Any King's Shilling' over zijn grootvader Pat MacManus, trompettist op de White Star Line, over wie Costello op schitterende wijze vertelt hoe zijn geest aan hem verschijnt, jaren na zijn dood.

BEVRIJD
Costello gaat uitgebreid in op details in zijn teksten en composities die verwijzen naar andere songs en artiesten, alsof hij wil zeggen: het was niet mijn verdienste, ik hoefde het alleen maar op te schrijven. Zo plaatst hij zichzelf nadrukkelijk in een traditie, terwijl hij onverdroten verder zoekt naar zijn eigen verhaal.

In de klassieker 'Shipbuilding' (over de Falklands-oorlog) verbindt hij het wedervaren van zijn eigen ouders in de Tweede Wereldoorlog met de actualiteit van 1982, en ontstaat er iets universeels uit wat hij zelf 'een simpel idee' noemt: 'Mannen die hun werk terug krijgen om schepen te bouwen om daarop hun zonen te laten sneuvelen.' Wanneer hij zo zijn persoonlijke geschiedenis verbindt met de geschiedenis van de wereld waarin hij zich bevindt, puttend uit elke mogelijke bron, met veel respect voor al wie hem voorging, toont Costello zich een echte schrijver, nog meer dan muzikant. Die momenten, en de verhalen over zijn gewetensvolle manier van werken, het eindeloze 'verhuizen' van zinnen van notitieboekje naar notitieboekje tot ze uiteindelijk soms meer dan twintig jaar later pas hun plek vinden in een song, deden mij meer dan eens berustend voor me uit staren terwijl ik tegen mezelf mompelde: "Zo moet het."

Ik heb altijd beweerd dat Costello van grotere invloed op mijn fictiewerk is dan eender welke romanschrijver. Dat deed ik vooral omdat het goed klonk - zoals de jonge Costello vermoedelijk zelf ook zou hebben gedaan - maar nu weet ik zeker dat het waar is. Dat komt wellicht ook doordat mijn fascinatie voor Costello begon als een fascinatie voor taal: toen ik als vijftienjarige puber het toen al jaren oude 'Accidents Will Happen' hoorde, werd ik getroffen door de mysterieuze, nerveuze frasering van een tekst die ik niet begreep, vol woorden die je nooit in popsongs tegenkwam. Twee weken later kocht ik het album King of America, dat in niets leek op de snedige, sarcastische en gek genoeg bijzonder meezingbare powerpop van Armed Forces maar verhalende songs geworteld in blues en country bevatte, met godbetert de bejaarde gitarist van die ándere Elvis in de begeleidingsband.

Ik was niet bereid toe te geven dat ik mijn zuurverdiende centjes aan een miskoop had besteed, en luisterbeurt na luisterbeurt, met het tekstvel op schoot, openbaarde zich de schoonheid van dit album met zijn ijzingwekkend mooie, sterk beeldende songteksten die lezen als korte verhalen. Daarna stond ik muzikaal en tekstueel gezien voor alles open en had ik onbewust dezelfde belangrijke les geleerd die Costello van Neil Young meekreeg: 'Als er een verwachtingspatroon is, probeer het dan te doorbreken.'

King of America (1986) en de talloze andere genre-uitstapjes die Costello tot op de dag van vandaag maakte, waren er nooit gekomen zonder een knokpartij met de entourage van Stephen Stills tijdens een Amerikaanse tour in 1979 waarbij een dronken Costello racistische taal uitsloeg over Ray Charles. Het incident ('Ik was altijd bevriend geweest met woorden, nu had ik ze verraden') kostte hem zijn Amerikaanse doorbraak en beschouwt hij nu als zijn 'redding van een pathetisch leven'. Bevrijd van de plicht om een popster te moeten zijn, stortte hij zich op een enorme verscheidenheid aan samenwerkingen.

OPTISCHE ILLUSIE
In Trouweloze muziek & verdwijnende inkt toont Costello zich uitermate nederig, een eeuwige fan, en dat kan verdacht zijn: publiek geuite bescheidenheid is vaak een vorm van arrogantie. Maar Costello's geloofwaardigheid komt nooit in het gedrang. Daarvoor schrijft hij te consistent, te gedetailleerd, te goed - en geestig waar het kan. Hij laat zich leiden door wat hem heeft geraakt in het leven in plaats van zich de dwang van de chronologie te laten opleggen.

En zo is het verbijsterend om te lezen dat een van de grootste songschrijvers van zijn tijd zichzelf simpelweg niet goed genoeg vindt en zichzelf voortdurend lijkt te willen straffen voor 'mijn gebrek aan dankbaarheid, mijn ijdelheid'. De talloze ontmoetingen en vriendschappen met mensen als Bob Dylan, Paul McCartney, Joni Mitchell, Burt Bacharach, Bruce Springsteen beschrijft hij alsof hij in zijn eigen jongensboek heeft geleefd en het nóg niet kan geloven.

Nadat hij heeft verteld hoe hij als kind voor het eerst een podium betrad met de band van zijn vader en de volumeknop van zijn gitaar dichtdraaide om vervolgens de hele show te playbacken uit angst het te verknallen, schrijft hij dan ook: 'Vrijwel alles wat hierop volgde, is een vergelijkbare optische illusie geweest.'

Elvis Costello, Trouweloze muziek & verdwijnende inkt, VIP, 604 p., 24,95 euro.

-

De Morgen, December 8, 2015


Ivo Victoria reviews Trouweloze muziek & verdwijnende inkt, the Dutch language translation of Unfaithful Music & Disappearing Ink.

Images

2010-10-21 Jazz Echo photo.jpg
Photo credit: James O'Mara

2015-12-08 De Morgen photo 01.jpg
Photo credit: Unknown

2015-12-08 De Morgen photo 02.jpg
Photo credit: Unknown

2015-12-08 De Morgen photo 03.jpg
Photo credit: Unknown

-



Back to top

External links